Autografy pleszewian w Bibliotece Kongresu USA

Pięć i pół miliona obywateli II Rzeczpospolitej podpisało się w 1926 roku pod Deklaracją o Podziwie i Przyjaźni dla Stanów Zjednoczonych z okazji 150. rocznicy ogłoszenia Deklaracji Niepodległości USA. Wśród nich nie zabrakło mieszkańców powiatu pleszewskiego.

Obywatele odrodzonego państwa polskiego mieli świadomość, że do odzyskania niepodległości przyczyniła się najpierw pomoc dyplomatyczna Stanów Zjednoczonych, potem pomoc gospodarcza.

W różny sposób okazywano wdzięczność Amerykanom. Prezydenci USA stawali się patronami ulic (Rossewelta w Poznaniu), parków (Wilsona w Poznaniu).

Ale najbardziej oryginalnym i trochę zapomnianym pomnikiem wdzięczności obywateli Rzeczpospolitej Polskiej była wspomniana w tytule Deklaracja o Podziwie i Przyjaźni dla Stanów Zjednoczonych.

Dokładnie nie wiadomo, kto wpadł na taki genialny pomysł, ale władze II RP przekonał do jego realizacji Leopold Kotnowski – prezes Amerykańsko-Polskiej Izby Handlowo-Przemysłowej.

I tak zaczęła się ogólnopolska akcja podpisywania. Prowadzono ją w instytucjach państwowych, w kościołach, urzędach, a przede wszystkim – w szkołach na terenie całej Polski.

W ten sposób powstał liczący 111 tomów zbiór podpisów mieszkańców Polski czyli Polaków, Niemców Ukraińców, Litwinów, Żydów, Białorusinów i przedstawicieli innych nacji tworzących po 1918 roku państwo polskie.

Zawiera on pięć i pół miliona podpisów obywateli – począwszy od prezydenta, Naczelnika Państwa marszałka Józefa Piłsudskiego, a skończywszy na uczniach najniższych klas szkolnych.

Akcja zbierania podpisów trwała przez 8 miesięcy. Następnie całość przekazano do Białego Domu i przedstawiono ówczesnemu prezydentowi USA, Calvinowi Collidge’owi.

Potem deklaracja trafiła do Biblioteki Kongresu USA, gdzie pewnie leżałaby nadal zapomniana, gdyby nie pracownicy tej instytucji, którzy byli polskiego pochodzenia.

W 2010 roku zeskanowali oni 13 tomów deklaracji. Dzięki staraniom Biblioteki Polskiej w Waszyngtonie, prezes Biblioteki Grażyny Żebrowskiej, Samuela Ponczaka i Krzysztofa Willmanna, a także Ambasady RP w Waszyngtonie, w 2015 r. wdrożono projekt „Klasa 1926” w celu digitalizacji pozostałych 98 tomów. W ubiegłym roku całość została umieszczona w internecie.

Ja trafiłam na Deklarację dzięki Łukaszowi Bernady, który na portalu www.region szamotulski.pl zamieścił artykuł http://regionszamotulski.pl/szamotulskie-slady-w-deklaracji-z-1926-r/ i zainspirował mnie do przeszukania tomów i sprawdzenia, czy nie zostawili tam swoich autografów moi przodkowie z Ostroroga a potem także mieszkańcy powiatu pleszewskiego.

I trafiłam na autograf cioci Maryni Białasikowej na stronach szamotulskich. A potem znalazłam deklaracje uczniów szkół z powiatu pleszewskiego.

Oprócz szkół z miasta Pleszewa, w zbiorze znalazłam dokumenty z szkół w Lenartowicach, Kucharach i Kucharkach (wspólna lista), Baranowie ( Kowalew i Kowalewiec), Gołuchowie, Zielonej Łące i Dobrej Nadziei (razem), Bronowie, Prokopowie i Pacanowicach (razem), Tursku, Cieślach, Kajewie, Wszołowie (razem), Skrzypni, Rokutowie i Grodzisku (razem), Karminie i Karminku (razem), Żegocinie, Strzydzewie, Strzydzewcu (?), Zawidowicach, Krzywosądowie.

Zatem i pleszewianie mogą po latach obejrzeć pleszewskie strony deklaracji i zabawić się w poszukiwanie podpisów swoich przodków.

Pleszewskie strony deklaracji zawierają nazwy szkół, nazwisko inspektora Rosochowicza, nazwę organu prowadzącego, nazwisko kierownika szkoły, czasem także nauczycieli i sznureczek podpisów uczniów.

Prawdopodobnie żadna z osób, które złożyły swoje podpisy pod dokumentem, już nie żyje. Ale żyją ich dzieci, wnuki, prawnuki. Patrząc na wykaligrafowane nazwiska dziewczynek i chłopców, można sobie wyobrazić, co czuły, kiedy dokument podpisywały.

Musiały być skupione, uważały, żeby nie zrobić kleksa. W końcu pisały piórem, musiały zanurzać obsadkę zakończoną stalówką, w atramencie. Nie było możliwości poprawienia podpisu. A wzruszenie potęgowała świadomość, że Ich pismo będzie czytał sam Prezydent Stanów Zjednoczonych.

Warto zwrócić uwagę na fakt, że 92 lata temu, kiedy podpisy były zbierane, szkoły znajdowały się w wielu małych wioskach. Niektóre były tak małe, że podpisywały wspólną deklarację.

A teraz zapraszam do poszukiwań autografów pozostawionych przez pleszewian urodzonych 100 i więcej lat temu, którzy w 1926 roku podpisywali Deklaracją o Podziwie i Przyjaźni dla Stanów Zjednoczonych.

Państwowe Gimnazjum Humanistyczne w Pleszewie tom 7 strona 139

Szkoła Wydziałowa w Pleszewie  - kierownik Antoni Kaczorowski

 Siedmioklasowa Szkoła Powszechna w Pleszewie - tom 103 str 201

 Szkoła Powszechna w Lenartowicach tom 103 strona 165, 166

Dwuklasowa Szkoła Powszechna Kucharki, Trzyklasowa Szkoła Powszechna Kuchary  - tom 103 strona 171

Szkoła Powszechna Kowalew - Kowalewiec w Baranowie tom 7 strona 167 - 168

Szkoła Powszechna w Gołuchowie - opiekun książę Czartorski - tom 103 strona 219

Szkoła Powszechna w Dobrej Nadziei, Szkoła Powszechna w Zielonej Łące tom 103, strona 183

Szkoła Powszechna w Bronowie - tom 103, strona 176

Szkoła Powszechna w Prokopowie, Szkoła Powszechna w Pacanowicach  - tom 103 strona 187 i 193

Katolicka Trzyklasowa Szkoła Powszechna w Tursku tom 103, strona 221

Szkoła Powszechna w Cieślach, Szkoła Powszechna w Cieślach, Szkoła Powszechna we Wszołowie - tom 103, strona 191

Dwuklasowa Szkoła Powszechna w Rokutowie, Dwuklasowa Szkoła Powszechna w Grodzisku

Jednoklasowa Szkoła Powszechna - Skrzypna

Szkoła Powszechna w Żegocinie strona 185 tom 103

Szkoła Powszechna w Strzydzewie - tom 103 strona 187

Szkoła Powszechna Strzydzewiec -tom 103  strona 217

Szkoła Powszechna w Zawidowicach - tom 103 strona 209

Szkoła Powszechna w Karminie Szkoła Powszechna w Karminku

Jednoklasowa Szkoła Powszechna w Krzywosądowie - tom 103, strona 211

Chcemy zachęcić naszych Czytelników do udziału w inicjatywie portalu internetowego polska1926.pl, za którego pośrednictwem prezentujemy materiał graficzny.

Otóż za każdym z podpisów kryje się konkretna osoba, konkretny ludzki los. Autorzy apelują, by krewni i znajomi osób uwzględnionych w deklaracji identyfikowali ich podpisy, pozwolili zadbać o ich prawidłowe odczytanie, a także by przesyłali na adres portalu zdjęcia tych osób i opowieści o ich losach. Link do strony z materiałami pomocnymi w tym dziele również zamieszczamy poniżej.

Adres portalu, za pomocą którego można w wygodny sposób (i przy użyciu różnych filtrów) przeszukiwać poszczególne strony deklaracji:
http://polska1926.pl

Post powstał we współpracy z Łukaszem Bernady www.regionszamotulski.pl