Pleszewski kalendarz na 2020 rok cz. I

Pleszewski kalendarz na 2020 rok zawiera 12 zdjęć firm, zakładów, instytucji dawnego Pleszewa.

Każde zdjęcie, pochodzące ze zbiorów Muzeum Regionalnego w Pleszewie, opatrzone jest krótkim opisem, utworzonym przez kustosza Witolda Hajdasza. Kalendarz można kupić w Muzeum Regionalnym.
Zaprezentowane na kartkach kalendarza budynki w większości przetrwały, niektóre zniknęły, w wielu przypadkach zmieniły swoje funkcje. Kalendarz wydobywa je z niepamięci. Dlatego warto go mieć. Jest historią w pigułce Pleszewa z czasów zaboru pruskiego, kiedy wszystkie obiekty z kalendarza powstały.
Na okładce umieszczono zdjęcie Katolickiej Szkoły Powszechnej ul. Szkolna 5. Budynek oddano do użytku w roku 1909, a uczęszczały do szkoły dzieci polskie i niemieckie. Po odzyskaniu przez Polskę niepodległości przeznaczono ją dla chłopców i nazwano Powszechną Szkołą Męską im. Jana Kasprowicza. W czasie okupacji szkołę zamknięto. A budynek wykorzystano jako punkt zborny dla ludności wywożonej do prac przymusowych w Rzeszy i na szpital dla rannych żołnierzy. W styczniu 1945 roku do szkoły wrócili uczniowie, nadal to byli tylko chłopcy. W 1949 roku szkoła stała się koedukacyjna. Od 1952 roku jest Szkołą Podstawową Nr 1 w Pleszewie, czyli pleszewską Jedynką. Od 2008 roku Zespół Szkół Publicznych nr 1 ma za patrona 70 Pułk Piechoty.

Najstarszym budynkiem w kalendarzu jest pleszewski ratusz zbudowany w 1835 roku i od 185 lat będący siedzibą władz miasta. Ratusz i Sąd Powiatowy przy ul. Rynek 1 przypisano do miesiąca Października.

Ratusz, (nowy, bo stary ratusz spłonął w wielkim pożarze miasta w 1806 roku) zbudowano na gruntach rodziny Szczygłowskich. Od końca lat 30 XIX wieku częściowo na I i II piętrze mieścił się sąd, a w latach 70. XIX wieku na parterze mieścił się też areszt oraz siedziba policji z oddzielnym wejściem od zachodu – pisze Witold Hajdasz. W 1912 roku w ratuszu były biura zarządu miasta, areszt, siedziba policji, kasa miejska, filia Banku Rzeszy, Sąd Okręgowy. Na poddaszu mieszkał woźny.
Po odzyskaniu niepodległości, w latach 1919 – 1939, w ratuszu na I piętrze były biura Magistratu, na II piętrze Sądu Powiatowego i sala posiedzeń Rady Miejskiej. W ratuszu miał też siedzibę Miejski Urząd Policyjny i Meldunkowy, Urząd Podatkowy, Urząd Stanu Cywilnego, Główna Kasa Miejska, Miejska Kasa Oszczędności oraz Sąd Powiatowy. Na parterze była siedziba Policji i areszt. W czasie okupacji w ratuszu mieściła się administracja niemiecka. Po 1945 roku ratusz był siedzibą władz miejskich a także powiatowych.

Styczniowi przypisano Rzeźnię miejską Plac Kościuszki 2. Oddano ją do użytku w roku 1897 przy ówczesnym Reitplatz czyli Placu Ćwiczeń Jeździeckich. Chodziło o „podniesienie higieny ubojów i umożliwienie przechowywania mięsa i wyrobów wędliniarskich dzięki zainstalowaniu specjalnych urządzeń chłodniczych” – pisze Witold Hajdasz. Do 1956 roku rzeźnia była własnością miasta, po czym przejęła ją Gminna Spółdzielnia Samopomoc Chłopska, później Powszechna Spółdzielnia Spożywców „Społem”. Koniec rzeźni nastąpił w roku 1999. Zostało po niej tylko zdjęcie w kalendarzu.

Przez 29 dni Lutego patrzeć będziemy na zdjęcie Fabryki Maszyn i Odlewni Seweryn Samulski i Ska. przy ulicy Sienkiewicza 34 – 36 w czasach zaboru pruskiego ul. Breslaustrasse czyli Wrocławskiej. Zakład ślusarski, który dał początek Fabryce FAMOT Sp. z o.o założył w 1875 roku Ignacy Jezierski. Na początku produkowano tu i naprawiano proste maszyny rolnicze: brony, radła, młocarnie, sieczkarnie, parowniki do kartofli, taczki… Wytwarzano też odlewy. W 1897 roku firmę przejął syn Ignacego – Władysław, który przekazał ją zięciowi Seweryn owi Samulskiemu. To on firmę rozwinął, zwiększył zatrudnienie do 60 osób. Produkowano tu nowoczesne maszyny. W 1912 roku na Pleszewskiej Wystawie Przemysłowej firma zdobyła Złoty Medal za maszyny rolnicze – pisze Witold Hajdasz.
W dalszych latach firma działała jako spółka pod nazwą Fabryka Maszyn i Armatur – Odlewnia i Kotlarnia S. Samulski Sp. Pleszew Wlkp.
Po odzyskaniu przez Polskę niepodległości w firmie produkowano obrabiarki do drewna, piły mechaniczne, wiertarki, strugarki, tokarki, ale też pompy, zawory, smarownice, paleniska do maszyn parowych.
W okresie największego rozkwitu firma zatrudniała 100 osób. W czasie okupacji Niemcy produkowali tu części do uzbrojenia. Po wojnie powstała tu Fabryka Maszyn w Pleszewie Bronisława Samulskiego (brat Seweryna). Dwa lata później firmę Samulskiemu odebrano i upaństwowiono. W 1993 roku Pleszewska Fabryka Obrabiarek PONAR Pleszew jako pierwsza w Polsce została sprywatyzowana. Obecnie FAMOT Pleszew jest częścią koncernu DMG MORI. Zdjęcie jest historyczne. Tych budynków już przy ul. Sienkiewicza 34 – 36 nie znajdziemy.

Marzec powita nas zdjęciem Fabryki Konserw Owocowych i Warzywnych – W. St. – Radomscy Towarzystwo Akcyjne przy ul. Słowackiego/Targowa. Kiedy Władysław Radomski – pleszewski ogrodnik, w 1907 roku firmę przetwórstwa owoców i warzyw założył, ulicy Targowej jeszcze nie było a ul. Słowackiego nazywała się Wilhelmstrasse. W 1908 wyprodukowano pierwszą partię konserw a Stefan Radomski pojechał do Niemiec uczyć się przetwórstwa. W 1912 roku firma rozpoczęła produkcję konserw w puszkach na większą skalę. Wybuch wojny zahamował rozwój zakładu.
Firma rozkwitła po odzyskaniu przez Polskę niepodległości, wtedy rozpoczęto rozbudowę. Na własnych plantacjach uprawiali Radomscy szparagi, truskawki, groszek, pozostałe owoce i warzywa przyjmowano od okolicznych plantatorów. Od 1925 ro0ku przedsiębiorstwo działało pod nazwą Fabryka Konserw i Marmelad Towarzystwo Akcyjne W. St. Radomscy. Budynki przetrwały do dzisiaj – są własnością prywatną.

Zdjęcie firmy przypisanej do Kwietnia jest historyczne. Przy ulicy Kaliskiej 31 aktualnie jest market LIDL. A było tu wiele firm, które prowadził Konrad Nowicki (Ciekawostka dla uczniów pleszewskiego liceum w latach 60. i 70. – prof. Genowefa Mroczkowska – nauczycielka języka francuskiego, była z domu Nowicka).W 1912 roku był przy Kaliskiej 31 Browar i Fabryka Wózków Dziecięcych – K. Nowicki. Witold Hajdasz pisze, że Pleszewska fabryka powozów Konrada Nowickiego brała udział we wspomnianej już Pleszewskiej Wystawie Przemysłowej. Po odzyskaniu przez Polskę niepodległości w 1922 roku rozpoczął tu działalność Browar Pleszewski Spółka Jawna Konrad Nowicki. Trzy lata później powstała Mechaniczna Fabryka Wózków Dziecięcych i do Lalek K. Nowicki i Ska.
W latach 30. XX w, jak pisze Witold Hajdasz – część pomieszczeń wynajmowała Wielkopolska Fabryka Serów oraz Mleczarnia Polska Edward Gehrke. W 1938 roku na części posesji funkcjonowała Fabryka Mebli Graja. W czasie okupacji wytwarzano tu susz spożywczy.
Po wojnie Gminna Spółdzielnia składowała tu nawozy. Od 1951 roku była tu siedziba Rejonowego Zakł
adu Jajczarsko – Drobiarskiego w Ostrowie Wlkp. z Pomocniczą Zbiornicą Jaj w Pleszewie. Dzisiaj nikt tego miejsca nie rozpozna.

Przez cały Maj towarzyszyć nam będzie zdjęcie budynku dawnego Starostwo przy ulicy Poznańskiej 30, za czasów pruskich Posenerstrasse. Zbudowano go w końcówce XIX wieku jako siedzibę landrata (starosty), który tu urzędował i mieszkał. Miał tu też siedzibę bank, urząd skarbowy, policja. Ostatnim pruskim landratem był Karl Ludwig Leopold von Natzmer. W 1919 urzędował tu pierwszy polski starosta Artur Szenic. W dwudziestoleciu międzywojennym była tu też siedziba Miejskiej Komunalnej Kasy Oszczędności. Po wojnie przez 2 lata budynek był siedzibą Polskiej Partii Robotniczej a potem Polskiej Zjednoczonej Partii Robotniczej. Od 1957 roku do 1999 mieściła się tu Przychodnia Obwodowa. W 2001 roku powiat budynek sprzedał osobie prywatnej.Więcej o historii budynku Od siedziby starosty, przez siedzibę partii, przychodnię, do meliny bezdomnych

Czerwiec i początek wakacji skojarzono z Ewangelicką Szkołą Powszechną i Szkołą Dokształcającą przy ul. Ogrodowej 2, za czasów pruskich Hinterstrasse lub Bahnhofstrasse (Dworcowa). W 1872 roku do budynku dawnego cekhauzu – jak pisze Witold Hajdasz, przeniosła się z Rynku Niemiecka Szkoła Obywatelska, początkowo zwana Szkołą ewangelicko – żydowską. Uroczyste otwarcie szkoły nastąpiło po przebudowie gmachu w latach 1881 – 1882.
Po odzyskaniu przez Polskę niepodległości była tu szkoła ewangelicka trzyklasowa sześciooddziałowa. Miała 11 izb lekcyjnych i aulę. Podlegała gminie ewangelickiej, ale łożyli na jej utrzymacie katolicy i Żydzi. W 1930 roku szkołę zlikwidowano. Jej majątek przejęła Siedmioklasowa Szkoła Żeńska im. Królowej Jadwigi. W roku szkolnym 1931/32 liczyła 425 uczennic w pięciu oddziałach. Po 1945 roku budynek był siedzibą Szkoły Podstawowej nr 2, której w 1991 roku przywrócono patronkę Królową Jadwigę.