Rozmowy, które otwierają oczy – Żywa Biblioteka w pleszewskim liceum WIDEO – InfoPleszew

W pleszewskim liceum zrealizowano duński projekt Żywa Biblioteka, w ramach którego uczniowie „wypożyczali” ludzi zamiast książek. Czternaście osób z wyjątkowymi historiami stworzyło dla młodzieży poruszającą lekcję empatii i przełamywania stereotypów. Byłam jedną z tych książek.

Z Danii do Polski

Projekt Żywa Biblioteka narodził się w 2000 roku w Danii, siedem lat później trafił do Polski, a w ubiegły piątek odbył się w „Staszku” przy okazji Dnia Pozdrowień i Życzliwości. Jego celem jest edukowanie młodych ludzi, że prawa człowieka powinny być szanowane. Funkcjonuje on jak biblioteka – tyle że „książkami” są osoby, które często zmagają się ze stereotypami czy dyskryminacją.

Od zakonnicy do ratownika

W pleszewskim liceum 120 uczniów wypożyczyło 14 „książek”. Wśród nich znaleźli się m.in. zakonnica, ksiądz, osoba w kryzysie bezdomności, opiekun bezdomnych, amazonka, osoba onkologiczna, wdowa, pielęgniarka, matka zastępcza, trener, ratownik medyczny, wolontariuszka, babcia z internetów, Ukrainka oraz konserwatorka powierzchni płaskich. Rozmowy toczyły się w auli przy stolikach — często bardzo szczere, osobiste i odważne, zarówno ze strony uczniów, jak i gości.

„Dziś napisaliśmy razem kilka rozdziałów ciekawej książki” — podsumował spotkanie ratownik medyczny. Dodając – „to była żywa spowiedź, czułem się jak w konfesjonale”.

Uczyłam się tik toka

Byłam jedną z Żywych Książek i było to niesamowite doświadczenie – fakt, że moje życie i moje doświadczenia mogą kogoś zainteresować, jest inspirujący. Przy moim stoliku przysiadły m.in. dzieci moich dawnych uczniów – mieliśmy więc co wspominać. Któryś z moich rozmówców „znał mnie z internetu” i chciał poznać w realu. Z kolejnymi rozmówczyniami nagrywałyśmy filmiki na tik toka, czego ja nie potrafię. A one robiły to profesjonalnie. Czyli ja też się czegoś nauczyłam od nich.

Ciekawostka

Pytano mnie o ciekawostki z historii Pleszewa. Opowiedziałam o tym, że w XIX wieku Pleszew zamieszkiwali nie tylko Polacy ale też Niemcy oraz Żydzi. Że były w mieście świątynie trzech wyznań – protestantów, ewangelików i wyznania mojżeszowego. I taka była pleszewska codzienność – wynik rozbiorów. Obok Polaka mieszkał Żyd i Niemiec i niekoniecznie na co dzień byli wrogami. Młodzi wiedzą o rozbiorach – że były, kiedy były, dlaczego były ale jak to przekładało się na realne życie – już nie za bardzo. Ale to taka moja refleksja. Wprowadziłabym do szkoły trochę regionalizmu.

Plac Wolności czyli dawne pruskie centrum Pleszewa

Co wyczytali…

W sumie wydarzenie oceniam na szóstkę. Wszystko zagrało. Za kilka dni pewnie dowiem się od Heleny Wojtysiak, co czuli młodzi, czego się nauczyli od tych „żywych książek”, co wyczytali i jak to wpłynie na ich postrzeganie świata. Polonistka, przed realizacją projektu, do którego zachęciła ją dyrektorka Lilla Deleszkiewicz, uczestniczyła w dwudniowym szkoleniu.

Tymczasem zapraszam Was do lektury tekstu, który o wydarzeniu napisał Patryk Łyskawka – mój pierwszy
rozmówca…

Często myślimy o książce jako zwykłym zbiorze kartek zamkniętych w okładce. Tymczasem okazuje się, że wcale nie musi tak być. Jak pokazuje nam Żywa Biblioteka, książka to przede wszystkim historia, niekoniecznie spisana na kartce, ale czasem też opowiedziana. Opowieść, która przybiera formę rozmowy i uczy nas równie wiele co ta spisana na papierze. Inicjatywa ta zagościła również w naszym pleszewskim Liceum.

Ludzie książki

Żywa Książka to nieodłączny element całej akcji. Książkami stają się ludzie, z którymi często związane są pewne stereotypy i uprzedzenia. Przez swoje doświadczenia, uczą nas empatii, zrozumienia i uważnego słuchania. Przypominają nam, że za każdą historią stoi człowiek, często taki, który mógł w swoim życiu doświadczyć uprzedzenia czy dyskryminacji.

Akceptacja inności

Inicjatywa promuje niezwykle ważne wartości takie jak otwartość, różnorodność, prawa człowieka. A wszystko po to, aby zmniejszyć uprzedzenia i budować akceptację wobec inności, a także zachęcać do rozmowy, która nierzadko staje się niezwykle ważnym źródłem doświadczenia, i przestrzenią na rozwój.

Zaczęło się od Heleny…

Żywa Biblioteka prawdopodobnie nie zawitałaby do Liceum im. Stanisława Staszica, gdyby nie Helena Wojtysiak – nauczycielka języka polskiego, która wraz z Danutą Pankowiak – również polonistką, oraz pedagogami: Magdaleną Jankowską-Krysztofiak i Beatą Banasiak przyniosła całą inicjatywę do pleszewskiego Staszka. W pomoc przy organizacji zaangażowali się również uczniowie przede wszystkim z klasy 4d oraz 4dj.

Aula jak biblioteka

Biblioteką stała się szkolna aula, gdzie rozstawiono ławki przy których mogli usiąść czytelnicy oraz książki. Każda z nich stanowiła przestrzeń rozmowy. Na szkolnych korytarzach można było znaleźć ulotki z opisem każdej z książek, wśród których znalazły się m.in. ksiądz katolicki, osoba onkologiczna czy osoba w kryzysie bezdomności.

Przy stoliku

Wydarzenie odbyło się 21 listopada 2025 roku. Rozpoczęło się o 9.00 szkoleniem, które miało przygotować książki do uczestnictwa w akcji. O godzinie 10.00 rozpoczęły się pierwsze rozmowy. Każda z nich trwała 20 minut, a po zakończonym czasie zmieniali się czytelnicy. Każdy z nich miał swoją wybraną książkę. Rozmowa odbywała się przy ławce, w której naprzeciwko „książki” zasiadał jeden lub dwoje czytelników. Rozmowy miały charakter luźny, zarówno czytelnik jak i książka mogli zadawać sobie pytania.

20 minut

Temat nie był narzucony, a rozmowy odbywały się w przyjaznej atmosferze. Czytelnicy mogli poznać historię tych ludzi i wiele się od nich nauczyć, a także bardzo często dostrzec ich trudności, których doświadczyli w życiu. Po upływie 20 minut, podchodziła do nich osoba wyznaczona na bibliotekarza lub bibliotekarkę i przypominała o zakończeniu rozmowy.

Doświadczenie i odskocznia

Jako uczeń tej szkoły mogłem nie tylko obserwować to wydarzenie, ale również w nim uczestniczyć. Dzięki temu poznałem je od środka. Było do dla mnie niezwykłe doświadczenie i świetna odskocznia od szkolnej codzienności.

***

Wśród „żywych książek” była zakonnica albertynka siostra Dobrawa czyli Beata Korzeniewska – w latach 90. uczennica pleszewskiego liceum. Rozpoznałyśmy się. To było bardzo wzruszające

Kilka zdjęć, które uwieczniają moją obecność w Żywej Bibliotece foto Piotr Fehler