Polacy jak sprężyny

Bitwa Warszawska, Okrągły Stół, wejście Polski do Unii Europejskiej – te wydarzenia  uczestnicy debaty w Muzeum Regionalnym uznali  za największe sukcesy lat 1918 – 2018.

Debatę miłośników historii poprowadził prof. Andrzej Piasecki - historyk, politolog z Uniwersytetu Pedagogicznego w Krakowie.

Prof. Andrzej Piasecki  zajmuje się problematyką samorządu terytorialnego, polityką regionalną i systemem wyborczym. Jest także autorem publikacji z zakresu historii najnowszej oraz nauk o polityce. Podczas swojej wizyty w naszym mieście wygłosił wykład pt. „Największe sukcesy i porażki lat 1918-2018. Debata miłośników historii Polski”.

Uczestnikom spotkania w Muzeum Regionalnym zaproponował luźną debatę, w której próbowano  nazwać sukcesy, porażki, zjawiska pozytywne i negatywne  oraz ustalić nazwiska osób – bohaterów 100 – lecia.

Sukcesy ustawione chronologicznie, a nie według ważności

1. Wielka  Bitwa Warszawska 15 sierpnia 1920 roku, która w Dziejach Świata znajduje się na 18. miejscu. Pokonanie  bolszewików to zasługa wielkiego geniuszu strategicznego Józefa Piłsudskiego. „Miał przeciwników, ale  był zdecydowany, poszli za nim młodzi ludzie – w tym uczniowie krakowskich gimnazjów, potem na świadectwach mieli wpisane, że walczyli w obronie Ojczyzny w 1920 roku. Dostali też medale” – podkreślał prof. Piasecki.

2. Drugie ważne wydarzenie to Okrągły Stół w 1989 roku i częściowo wolne wybory. Był to ewenement w historii Polski i świata. Polacy się dogadali – usiedli przy jednym stole przedstawiciele wrogich obozów Kiszczak i Lech Wałęsa. „To wielka sztuka dogadać się z przeciwnikami” – podkreślał profesor.

3. Wejście Polski do Unii Europejskiej w roku 2004. 59% Polaków uczestniczyło w referendum, z tego 78% opowiedziało się „za”. Mimo, iż 2004 rok był trudny, co piąty mieszkaniec Polski był bezrobotny, wtedy wybuchła „Afera Rywina” a rząd Leszka Millera miał bardzo złe notowania. Ale Tak jak Polska potrzebuje Europy, tak Europa potrzebuje Polski. Na spotkaniu przywoływano słowa Jana Pawła II „od Unii Lubelskiej do Unii Europejskiej”.

Porażki, czyli co się nie udało i co powinno być nauczką na przyszłość

1. Klęska wrześniowa 1939 – największa klęska w całym 100 – leciu śmierć milionów ludzi, utrata terytorium. „Był to wynik złych sojuszy, złej polityki” – podkreślał prof. Piasecki.

2. Powstanie Warszawskie 1944, które trwało 63 dni a spowodowało śmierć setek tysięcy ludzi, wysiedlenie z domów dalszych setek tysięcy  i unicestwienie największego polskiego miasta.   Zdaniem profesora Piaseckiego Powstanie Warszawskie było wielką nauczką na przyszłość. „Kiedy coś się działo (rok 1956, 1970, 1981 – w tyle głowy było powstanie”.

3. Zamachy stanu – nielegalne przejęcie legalnej władzy. Pierwszy z 12 – 15  maja 1926 roku, który przeszedł do historii jako zamach majowy, kiedy to przejął władzę marszałek Józef Piłsudski i obóz sanacyjny. Zginęło 379 osób, ponad 1000 zostało rannych.
Drugi zamach to stan wojenny wprowadzony na wniosek Wojskowej Rady Ocalenia Narodowego  13 grudnia 1981 roku na terenie Polskiej Rzeczpospolitej Ludowej, niezgodnie z Konstytucją. Został zawieszony 31 grudnia 1982 roku a zniesiony 22 lipca 1983 roku. Internowano 10 131 działaczy „Solidarności”. Życie straciło około 40 osób, w tym 9 górników kopalni „Wujek” podczas pacyfikacji strajku.

Zjawiska pozytywne

1.Ujednolicenie Państwa Polskiego po 1918 roku. Zbudowanie państwa z dzielnic, które przez ponad 100 lat funkcjonowały w innych państwach. Prof. Andrzej Piasecki sygnalizował różnice: w Wielkopolsce  na wsi analfabetyzm określono na 3%, w dawnej Galicji czy Królestwie Polskim – 75%.  Na Górnym Śląsku było 75% domów murowanych, na Kresach wschodnich tylko 5% domów było murowanych.  Spożycie cukru na zachodzie było 4 razy wyższe niż na wschodzie Polski. Inna też była szerokość torów od Prosny na wschód. „Wszystko to w ciągu 20 lat II Rzeczpospolitej udało się ujednolicić i sprawić, że mieszkańcy Polski identyfikowali się z państwem, mimo iż było ono wielonarodowościowe” – mówił prof. Piasecki. W 20 – leciu międzywojennym zbudowano Centralny Okręg Przemysłowy, Gdynię a złotówka była warta tyle ile frank szwajcarski.

2. Wielki skok cywilizacyjny  i wielki postęp w ciągu dwudziestu paru lat, europeizacja Polski. „Podczas pomarańczowej rewolucji w Kijowie, na Majdanie Ukraińcy krzyczeli, że chcą, żeby u nich było tak jak w Polsce” – prof. Piasecki przypomniał, że dla wschodnich sąsiadów byliśmy i być może nadal jesteśmy krajem bliższym Europy.

3. Przechowanie tożsamości narodowej mimo trwającego pół wieku komunizmu.  Przetrwanie kultury polskiej. Jako zjawisko pozytywne określono przedsiębiorczość Polaków, samoorganizację, dzięki którym nie udało się zniszczyć zupełnie własności prywatnej i wolnego myślenia.

Zjawiska negatywne

1. Brak tolerancji w szerokim tego słowa znaczeniu: m.in. antysemityzm

2. Emigracja polityczna, ekonomiczna i społeczna – aktualnie 20 milionów Polaków mieszka za granicą

3. Rozerwanie  więzi społecznych, gospodarczych, rodzinnych  po II wojnie światowej,  kiedy miliony Polaków musiały opuścić swoje rodzinne strony na wschodzie,  przenieść się na zachód i rozpocząć nowe życie w nowym środowisku.

Pozytywni bohaterowie

1. Jan Paweł II – niekwestionowana osobowość i  bohater 100 – lecia. Prof. Piasecki podkreślał genialny umysł Karola Wojtyły, „który trafił z polskiej prowincji  jaką były Wadowice do Watykanu,  gdzie nie ma demokracji i gdzie schodzą się różne interesy”.

2. Lech Wałęsa – Laureat Pokojowej Nagrody Nobla, potrafił wyjść poza schematy, porozumieć się i doprowadził do Okrągłego Stołu. Nazwisko lidera „Solidarności” znane jest na świecie.

3. Józef Piłsudski –  Ignacy Paderewski – Roman Dmowski – wielka trójka, która potrafiła razem działać na rzecz polskiej racji stanu w roku 1918/1919. „Współpracowali chociaż się nie lubili” – podkreślał prof. Piasecki.

W podsumowaniu prof. Andrzej Piasecki podkreślił, że 100 – lecie obchodzimy w Polsce w dobrym czasie. Państwo polskie jest skonsolidowane, przepaść cywilizacyjna pomiędzy różnymi częściami kraju w zasadzie nie istnieje. Mamy czas, środki oraz chęci na świętowanie. 50 lat temu w 1968 roku Polacy przeżywali tragedię – wielu naszych rodaków musiało opuścić kraj z  biletem w jedną stronę. Polska  była biednym krajem.

Zdaniem profesora – eksperta od samorządów i polityki regionalnej  – logo Polaków powinna być SPRĘŻYNA. „Im mocniej się nas przygina, tym bardziej się doginamy, ale n igdy się nie dogniemy do końca”.

Andrzej Piasecki przekonuje, że na naszą historię powinniśmy patrzeć z dumą i z dynamiką. A „sól życia” tkwi w małych wspólnotach”.  I o nie trzeba dbać. Dobre małe wspólnoty tworzą większe…