Portrety powstańców wielkopolskich na wystawie w pleszewskim ratuszu

Avatar photoIrena Kuczyńska13 stycznia 202513min
Jakub-Multan-wystawa-Powstancy-Wielkopolscy2.jpg
W pleszewskim ratuszu można zwiedzać wystawę portretów lokalnych uczestników powstania wielkopolskiego. Autorem prac jest kaliski artysta i pasjonat lokalnej historii Jakub Multan. Malarski cykl "Powstańcy Wielkopolscy" został zainaugurowany w 2023 roku w Bibliotece Publicznej Miasta i Gminy w Pleszewie. W planie są kolejne portrety i kolejne wystawy

 

Autorski cykl obrazów malowanych techniką grafiki komputerowej zawiera 15 portretów ale artysta maluje kolejne, które dołączają do cyklu po odsłonięciu ich w instytucji, która portret zamówiła. Każdy z portretów ma swojego honorowego patrona, którym może być też rodzina powstańca. Wcześniej wiedza o powstańcu jest weryfikowana m.in. w archiwach, potem, na podstawie zdjęcia Jakub Multan maluje.

Jakub Multan i burmistrz Arkadiusz Ptak
Z prawej Antoni Szóstak

W pleszewskim ratuszu na wystawie są także powstańcy związani z powiatem pleszewskim – Feliks Pamin – dowódca 1 kompanii pleszewskiej, Antoni Małecki – dowódca straży ludowej w Kucharach, Ludwik Bociański – lider powstania w Pleszewie, Franciszka Michałowicz – jedyna kobieta – uczestniczka powstania znana z imienia i nazwiska, urodzony w Taczanowie Władysław Bigoś. Po raz pierwszy na wędrownej wystawie znalazł się portret pleszewianina Antoniego Szóstaka – ochotnika walk powstańczych.

Antoni Szóstak (1897 – 1972)

Urodził się 16 stycznia 1897 roku w Gelsenkirchen (Niemcy). W latach 1916-1918 jako poborowy służył w wojsku niemieckim. Od najmłodszych lat uprawiał sport. Na wieść o wybuchu powstania, wrócił  do Pleszewa. Już 1 stycznia 1919r. w Krotoszynie, wstąpił jako ochotnik do 6 Kompanii 12 Pułku Strzelców Wielkopolskich (późniejszy 70 pp). Brał udział  m.in. w walkach o Zduny, Chachalnię, Rzetnię, Kobylą Górę, pod Bugdajem. Uczestniczył w wojnie polsko-bolszewickiej i w walkach o ustalenie granic wschodnich tworzącego się Państwa Polskiego. Po ukończeniu Szkoły Podoficerskiej w Pleszewie, został przydzielony do 70 Pułku Piechoty.  Do 1939 r., jako plutonowy, pełnił służbę podoficera administracyjnego. W 1923r. ożenił się z Wiktorią Owczarczyk. Mieli sześcioro dzieci. We wrześniu 1939 r. brał udział w bitwie nad Bzurą. 22 września dostał się do niewoli niemieckiej. W maju 1940 roku,  z powodu choroby, został zwolniony z obozu jenieckiego i wrócił do Pleszewa.Tutaj, pracując w Pleszewskich Młynach Parowych, współpracował w konspiracji z członkami pleszewskiej AK. Po wojnie znany był jako aktywny uczestnik życia społecznego i zawodowego. Prowadził szeroką działalność propagującą jego sportową pasję, współdziałając z Jednostką Wojskową i Klubem Wojskowym w Pleszewie. Z jego inicjatywy powstały wybrane sekcje i drużyny oraz wiele obiektów sportowych. W 1945 r. krótko pracował w Milicji Obywatelskiej. Później zajmował urzędnicze stanowiska w kilku zakładach. W 1962 r. przeszedł na rentę z powodów zdrowotnych. Za udział w powstaniu mianowany do stopnia podporucznika. Otrzymał także wiele odznaczeń. Zmarł 20 maja 1972 r. Został pochowany na cmentarzu parafialnym przy kościele św. Floriana na ul. Poznańskiej w Pleszewie. (Autorka biogramu – Agnieszka Matuszak)

Antoni Szóstak z rodziną
Antoni Szóstak z rodziną
Antoni Szóstak

 

Franciszka Michałowicz
Franciszka Nowak z domu Michałowicz urodzona 11.01.1892r. w Pleszewie. Córka mistrza obuwniczego Franciszka Michałowicza i Leokadii ze Starczewskich. Wszystkie dzieci państwa Michałowiczów (7 synów i 1 córka) brali udział w Powstaniu Wielkopolskim. Dnia 25 listopada 1922r. w Pleszewie, Franciszka poślubiła Dominika Nowaka, podsekretarza sądowego, zamieszkałego w Lublinem na Górnym Śląsku. Po ślubie razem z  mężem opuściła rodzinne miasto. Zmarła bezdzietnie w Poznaniu. (autorka biogramu Agnieszka Słupianek-Winkowska )

 

Władysław Bigoś (1900 – 1969)

Urodzony w Taczanowie powstaniec wielkopolski. W 1918r. wstąpił jako ochotnik do 1 kompanii pleszewskiej, którą dowodził ppor. Feliks Pamin. Brał udział w walkach pod Zdunami i w oswobodzeniu Krotoszyna. Następnie przydzielony do 2 kompanii pod dowództwem sierż. Antoniego Kozłowicza, Kolejno przydzielony do kompanii technicznej ppor. Kocimskiego, brał udział w wymarszu do Czarnkowa, Wyrzyska i Bydgoszczy. W ramach reorganizacji 8 pułk strzelców wielkopolskich przemianowany został na 62 pułk piechoty, gdzie został zwolniony ze służby w grudniu 1921r. Po zakończeniu Powstania Wielkopolskiego walczył w wojnie polsko- bolszewickiej, podczas której został ranny i wzięty do niewoli. Przed i po II wojnie światowej wraz z żoną Heleną prowadzili gospodarstwo w Brzeziu. W 1968 r.otrzymał Wielkopolski Krzyż Powstańczy od Rady Państwa. Pochowany na cmentarzu parafialnym w Brzeziu. (Zespół Szkół im. św. Augustyna Kordeckiego w Iwanowicach).

Feliks Pamin (1894-1936) dowódca 1 kompanii pleszewskiej
Urodzony 19 maja 1894r. w Pleszewie. W okresie I wojny światowej wcielony do armii niemieckiej, w której dosłużył się stopnia podporucznika. Po zakończeniu wojny powrócił do rodzinnego miasta, gdzie zorganizował 1 kompanię pleszewską. Na czele formacji uczestniczył w Powstaniu Wielkopolskim na odcinku Prosna – Rawicz. Podczas tych działań został lekko ranny. Następnie wziął udział w wojnie polsko-bolszewickiej, gdzie został ciężko ranny w walkach nad rzeką Szczarką. Po zakończonej wojnie pozostał w strukturach wojskowych. Odznaczony Krzyżem Srebrnym Orderu Wojskowego Virtuti Militari, Krzyżem Walecznych, Złotym Krzyżem Zasług oraz pośmiertnie Wielkopolskim Krzyżem Powstańczym i Krzyżem Niepodległości. Zmarł w 1936r., pochowany w rodzinnym grobowcu na cmentarzu parafialnym w Pleszewie. (Drużyna Tradycji 70 Pułku Piechoty w Pleszewie)

Antoni Małecki (1896-1985) – dowódca Straży Ludowej w Kucharach

Urodzony 8 czerwca 1896r. w Kucharach, miał pięcioro rodzeństwa. Ojciec był pracownikiem leśnym, matka zajmowała się prowadzeniem domu. Już jako 14-latek podjął pracę w majątku ziemskim. W czasie I Wojny Światowej wcielony został do armii niemieckiej. Brał udział w walkach na froncie rosyjskim oraz francuskim m.in w bitwie pod Verdun. W 1918r. został ranny w nogę. Podczas Powstania Wielkopolskiego jako ochotnik wstąpił do Straży Ludowej w Kucharach i do 7 kwietnia 1919r. pełnił służbę na posterunku granicznym w odwachu. Po zakończeniu walk pozostał w strukturach wojskowych. Latem 1919r. poślubił Marię Antczak, z którą doczekał się siedmiorga dzieci. W latach 30-tych, był radnym Sejmiku Powiatowego w Pleszewie. W 1937r. zakupił 5 ha ziemi i zaczął tworzyć gospodarstwo rolne w miejscowości Popówek. W czasie II wojny światowej wysiedlony wraz z rodziną do Wojciechowa. Po wojnie powrócił do swojego gospodarstwa. Prześladowany za pomoc oddziałowi Żołnierzy Wyklętych. W latach 1951-53 dwukrotnie osadzony w więzieniu za ”uchylanie się” od obowiązkowych dostaw plonów. Zmarł 6 lutego 1985r., został pochowany na cmentarzu w Kucharach. (Biblioteka Publiczna Gminy Gołuchów)

Ludwik Bociański (1892-1970) pułkownik WP, wojewoda wileński i poznański II RP

 Urodzony w 1892r. w Pleszewie. Uczył się w Królewskim Gimnazjum w Ostrowie Wielkopolskim oraz w Kępnie. Był założycielem drużyny skautowskiej. Podczas I wojny światowej wcielony do armii niemieckiej, gdzie był oficerem artylerii. Ranny w bitwie pod Verdun. Pod koniec wojny powrócił do rodzinnego miasta, gdzie wstąpił w szeregi Polskiej Organizacji Wojskowej. Organizował Powstanie Wielkopolskie w Powiecie Pleszewskim. Po odzyskaniu niepodległości pozostał w wojsku i kontynuował karierę. Brał udział w wojnie polsko-bolszewickiej. Został również posłem na Sejm III kadencji. W 1935r. zakończył służbę wojskową i został wojewodą wileńskim. W maju 1935r. otrzymał nominację na Wojewodę Poznańskiego. We wrześniu 1939r. został ponownie wcielony do armii, gdzie był odpowiedzialny za ewakuację rządu z Warszawy. Widząc na granicy ucieczkę z Polski naczelnego wodza Edwarda Rydza-Śmigłego próbował popełnić samobójstwo w obronie honoru żołnierza polskiego. Cudem uniknął śmierci. Internowany w Rumunii. Jako piłsudczyk i członek obozu sanacyjnego nie został przyjęty do Armii Polskiej w Palestynie. Po wojnie osiadł w Anglii. Zmarł po ciężkiej chorobie 7 lutego 1970r. w Londynie. (Biblioteka Publiczna Miasta i Gminy w Pleszewie)

Galeria powstańców w ratuszu
Galeria portretów powstańców w ratuszu
Powstańcy
Powstańcy

Nie zabrakło na wystawie portretu pierwszej ofiary powstania  – 19 – letniego Jana Mertki z Przygodzic, który 27 grudnia 1918 roku, zginął w Szczypiornie. W najbliższych dniach będą odsłaniane kolejne portrety a wystawa trafi do kolejnej gminy. Warto dodać, że była eksponowana m.in. w Stęszewie, Lesznie, Głogowie, Babimoście, Żelazkowie, Cekowie, Iwanowicach.

Filmik z wystawy TUTAJ

Czytaj też: Pleszewianie walczyli w grudniu 1918 roku o Poznań i Krotoszyn


Info Pleszew - Irena Kuczyńska - logo


© 2022 – Info Pleszew – Irena Kuczyńska