Wyjeżdżasz na wakacje? Poznaj swoje prawa jako pasażera w Unii Europejskiej

Przed nami wakacje – poznaj swoje prawa jako pasażer w UE i zadbaj przed wyjazdem o kartę Europejską Kartę Ubezpieczenia Zdrowotnego!

Podróże bez granic

Wakacje to doskonała okazja do wypoczynku, odkrywania nowych miejsc i zbierania niezapomnianych wspomnień. Z racji obywatelstwa UE masz prawo do swobodnych podróży na terenie 27 krajów UE, a także Islandii, Liechtensteinu, Norwegii i Szwajcarii (które nie należą do UE, ale należą do strefy Schengen). Podróżowanie po Europie jest dziś łatwiejsze niż kiedykolwiek wcześniej.

Masz swoje prawa

Niezależnie od tego, czy planujesz podróż samolotem, pociągiem, autokarem czy statkiem – warto znać swoje prawa jako pasażer w Unii Europejskiej. Równie ważne jest zabezpieczenie się na wypadek problemów zdrowotnych za granicą – tu z pomocą przychodzi Europejska Karta Ubezpieczenia Zdrowotnego (EKUZ).

Masz prawa jako pasażer – egzekwuj je! Oto najważniejsze uprawnienia, które warto znać:

Podróże samolotem

Jeżeli Twój lot został odwołany, masz do wyboru zwrot kosztów, zmianę planu podróży lub lot powrotny. Masz również prawo do uzyskania pomocy na lotnisku. Jeżeli poinformowano Cię o odwołaniu krócej niż 14 dni przed planowaną datą odlotu, przysługuje Ci odszkodowanie. Linie lotnicze mają obowiązek wykazania, że poinformowały Cię osobiście o odwołaniu lotu, oraz podania daty, kiedy to zrobiły. Jeżeli tak się nie stało, możesz skontaktować się z właściwym organem krajowym , aby uzyskać dalszą pomoc. Odszkodowanie nie przysługuje jednak, jeżeli przewoźnik może wykazać, że odwołanie lotu było następstwem nadzwyczajnych okoliczności, których nie można było uniknąć pomimo wprowadzenia wszelkich racjonalnych środków.

– Jeżeli Twój lot jest opóźniony względem planowanego czasu odlotu, masz prawo do uzyskania pomocy, zwrotu kosztów i do lotu powrotnego, w zależności od czasu trwania opóźnienia i długości trasy.

– Jeżeli dotrzesz do miejsca docelowego z co najmniej 3-godzinnym opóźnieniem, masz prawo do odszkodowania, chyba że opóźnienie było spowodowane zaistnieniem nadzwyczajnych okoliczności. Linie lotnicze muszą to udowodnić, przedstawiając na przykład wyciągi z dzienników pokładowych lub sprawozdań dotyczących incydentów. Przewoźnik lotniczy powinien dostarczyć takie dowody właściwemu krajowemu organowi odpowiedzialnemu za egzekwowanie przepisów oraz zainteresowanym pasażerom, zgodnie z krajowymi przepisami o dostępie do dokumentów. Jeżeli spóźnisz się na lot łączący (z przesiadką) i dotrzesz do miejsca docelowego z opóźnieniem większym niż 3 godziny, masz prawo do odszkodowania. Odszkodowanie oblicza się na podstawie długości opóźnienia i długości trasy do miejsca docelowego.

– Jeżeli Twój zarejestrowany bagaż został zgubiony, uszkodzony lub dostarczony z opóźnieniem, odpowiedzialność ponoszą linie lotnicze, a Tobie przysługuje odszkodowanie maksymalnie w wysokości około 1300 euro. Jednak jeśli uszkodzenie wynikało z wady samego bagażu, nie przysługuje Ci żadne odszkodowanie. Jeżeli chcesz złożyć skargę w sprawie zagubionego lub uszkodzonego bagażu, należy skierować ją na piśmie do linii lotniczych w ciągu 7dni, a w sprawie opóźnionego bagażu – w ciągu 21 dni od chwili jego otrzymania. Nie istnieje standardowy formularz takiego oświadczenia obowiązujący w całej UE.

– Dochodź swoich praw! Jeżeli uważasz, że Twoje prawa zostały naruszone, możesz skorzystać z różnych form dochodzenia roszczeń. Zawsze jednak najpierw należy wysłać skargę do linii lotniczych. Możesz również skontaktować się z lokalnym Europejskim Centrum Konsumenckim w celu uzyskania pomocy i porady w odniesieniu do problemów związanych z prawami pasażerów linii lotniczych.

Podróże koleją

Podczas podróży koleją na terenie UE przysługują ci pewne prawa: jeśli twój pociąg zostanie odwołany lub opóźniony, przewoźnik musi poinformować cię o sytuacji w czasie rzeczywistym oraz o twoich prawach i obowiązkach.

Jeżeli z powodu odwołanego kursu dotrzesz do miejsca docelowego z opóźnieniem wynoszącym ponad 60 minut, masz prawo do dokonania wyboru między:

zwrotem kosztów biletu w ciągu 30 dni – może to być pełny lub częściowy zwrot kosztów (obejmujący niewykonaną część podróży) oraz podróżą powrotną do miejsca rozpoczęcia podróży, jeżeli opóźnienie spowodowane odwołaniem pociągu uniemożliwia Ci dotarcie do celu podróży, lub
kontynuowaniem podróży lub zmianą jej planu na porównywalnych warunkach w celu dotarcia do miejsca docelowego w najwcześniejszym możliwym terminie, bez dodatkowych kosztów lub
kontynuowaniem podróży lub zmianą jej planu w wybranym przez Ciebie późniejszym terminie na porównywalnych warunkach, bez dodatkowych kosztów. Obejmuje to alternatywny transport w celu dotarcia do miejsca docelowego w przypadku zablokowania pociągu i zawieszenia usługi.

Nawet jeżeli postanowisz kontynuować podróż zgodnie z pierwotnym planem lub skorzystać z alternatywnego środka transportu do punktu docelowego, możesz mieć prawo do odszkodowania, jeżeli dotrzesz na miejsce z opóźnieniem o co najmniej 60 minut.

Odszkodowanie w przypadku odwołania pociągu

25 proc. ceny biletu, jeżeli opóźnienie wynosi od jednej do dwóch godzin
50 proc. ceny biletu, jeżeli opóźnienie wynosi co najmniej dwie godziny

Nie otrzymasz odszkodowania, jeżeli:

poinformowano Cię o opóźnieniu spowodowanym odwołaniem kursu, zanim kupiłeś/-aś bilet
opóźnienie – z powodu kontynuowania podróży w ramach innej usługi lub zmiany planu podróży – wynosi mniej niż godzinę
wybrałeś/-aś opcję zwrotu kosztu biletu
odwołanie było spowodowane zaistnieniem nadzwyczajnych okoliczności

Podróże autobusem

W tym przypadku, prawa pasażera dotyczą głównie regularnych, dalekobieżnych usług autobusowych i autokarowych, które rozpoczynają się lub kończą w kraju UE.

Jeśli rozkładowe połączenie autobusowe lub autokarowe zostało odwołane, przewoźnik lub podmiot zarządzający terminalem musi poinformować Cię o sytuacji tak szybko, jak to możliwe, jednak nie później niż na 30 minut przed planową godziną odjazdu.

Jeśli Twoje dalekobieżne połączenie autokarowe lub autobusowe (250 km lub więcej) zostało odwołane z powodu nadkompletu rezerwacji, wcześniejszego odjazdu lub ze względów operacyjnych, przewoźnik musi zaoferować Ci wybór między:

zwrotem kosztów biletu w ciągu 14 dni oraz, jeśli jest to konieczne, bezpłatną powrotną usługą przewozu do miejsca rozpoczęcia podróży, tak szybko jak to możliwe (jeżeli opóźnienie uniemożliwia Ci realizację Twoich planów) lub
kontynuacją podróży lub zmianą trasy podróży do miejsca docelowego, przy zachowaniu porównywalnych warunków, bez dodatkowych kosztów, w najwcześniejszym możliwym terminie.

Jeśli Twoje dalekobieżne połączenie autokarowe lub autobusowe (250 km lub więcej) było odwołane, a podróż miała trwać dłuższej niż 3 godziny, przysługuje Ci również prawo do: przekąsek, posiłków lub napojów, proporcjonalnie do czasu oczekiwania, pod warunkiem że są one dostępne lub mogą być w racjonalny sposób dostarczone w autobusie lub w terminalu oraz zakwaterowania, jeśli nocleg okaże się konieczny – przez maksymalnie 2 noce po cenie do kwoty 80 euro za noc – oraz transportu do miejsca zakwaterowania i z powrotem na terminal.

Uwaga! Jeśli Twój przejazd autobusem lub autokarem został odwołany ze względu na trudne warunki pogodowe lub klęskę żywiołową, usługodawca nie musi pokrywać kosztów zakwaterowania.

Podróże statkiem

W przypadku odwołania rejsu przewoźnik lub organ zarządzający terminalem musi podać Ci nowy przewidywany czas wypłynięcia i dotarcia na miejsce, gdy tylko taka informacja będzie dostępna. Jeżeli usługa zostanie odwołana, przewoźnik musi zaoferować Ci wybór między: zwrotem kosztów biletu w ciągu 7 dni oraz, gdy jest to konieczne, bezpłatną powrotną usługą przewozu do miejsca rozpoczęcia podróży, np. jeśli z powodu odwołania rejsu nie możesz zrealizować swoich planów, a zmianą planu podróży, na porównywalnych warunkach, do miejsca docelowego w najwcześniejszym możliwym terminie bez dodatkowych kosztów. Jeżeli zdecydujesz się na zmianę planu podróży, możesz mieć również prawo do odszkodowania, jeżeli dotrzesz do miejsca docelowego z opóźnieniem.

Ważne! Prawo UE gwarantuje również szczególną uwagę dla pasażerów z niepełnosprawnością lub o ograniczonej sprawności ruchowej, którzy mają prawo do bezpłatnej pomocy.

Szczegółowe informacje na temat praw pasażerów wszystkich rodzajów transportu oraz możliwych sposobów dochodzenia swoich praw dostępne są na stronie Your Europe: https://europa.eu/youreurope/citizens/travel/passenger-rights/index_pl.htm.

Możesz również pobrać bezpłatną aplikację o twoich prawach pasażera Passenger rights na smartfon z systemem Android lub iOS i sprawdzić jakie prawa przysługują Ci w przypadku opóźnienia/odwołania pociągu/autobusu/samolotu/statku.

Przed wyjazdem wakacyjnym warto zadbać także o kartę EKUZ

Europejska Karta Ubezpieczenia Zdrowotnego (w skrócie EKUZ) jest to bezpłatna karta, która zapewnia nam dostęp do wszelkich niezbędnych z medycznego punktu widzenia usług państwowej opieki zdrowotnej podczas tymczasowego pobytu w dowolnym z 27 państw członkowskich UE, w Wielkiej Brytanii, Islandii, Liechtensteinie, Norwegii i Szwajcarii na takich samych warunkach i w takiej samej cenie (czyli w niektórych krajach bezpłatnie) jak osobom ubezpieczonym w danym kraju. Dzięki EKUZ korzystamy więc z opieki zdrowotnej danego państwa na tych samych zasadach co jego obywatele (jeśli jednak w danym państwie jest np. obowiązek opłacenia części kosztów za wizytę u lekarza, to i Ty za nią zapłacisz, NFZ tego nie pokryje).

Ważne!

Najczęściej rozliczanie leczenia odbywa się między instytucjami (NFZ i jego odpowiednikiem w danym kraju). Może być też tak, że – chociaż masz ze sobą EKUZ – musisz najpierw zapłacić za leczenie i dopiero po powrocie do Polski składasz wniosek o refundację.

EKUZ może zostać wydana wyłącznie osobom zgłoszonym do ubezpieczenia zdrowotnego lub osobom, które mają prawo do świadczeń zdrowotnych finansowanych ze środków publicznych zgodnie z przepisami krajowymi. Każdy członek rodziny musi mieć własną, odrębną kartę.

Wniosek o EKUZ można złożyć na kilka sposobów: osobiście w oddziale NFZ, wysłać e-mailem lub pocztą tradycyjną, przez elektroniczną skrzynkę podawczą (ePUAP), przez Internetowe Konto Pacjenta, aplikację mojeIKP.

EKUZ dostajesz od ręki w przypadku składania wniosku osobiście. W innym przypadku trwa to do 5 dni, ale od czerwca do września oddział wojewódzki może wydłużyć okres rozpatrzenia wniosku do kilkunastu dni.

Uwaga – Europejska Karta Ubezpieczenia Zdrowotnego:

nie jest alternatywą dla ubezpieczenia podróży. Nie obejmuje ona prywatnych usług opieki zdrowotnej czy kosztów związanych z przelotem do kraju, zagubionym bagażem bądź kradzieżą;
nie obejmuje też kosztów leczenia w sytuacji, gdy celem naszego wyjazdu za granicę jest poddanie się tam leczeniu;
nie stanowi gwarancji darmowych usług medycznych. Ze względu na różnicę w systemach opieki zdrowotnej w różnych krajach, bezpłatne usługi medyczne w kraju pochodzenia mogą okazać się odpłatne w innym kraju.

Więcej informacji na stronie: www.pacjent.gov.pl/ekuz

Zaplanuj wakacje świadomie. Pamiętaj – dobrze poinformowany turysta to bezpieczny turysta. Znajomość swoich praw i zabezpieczenie zdrowotne to podstawa udanego wypoczynku, niezależnie od kierunku podróży. Zachęcamy do korzystania z oficjalnych źródeł informacji i kontaktu z punktem EUROPE DIRECT – chętnie odpowiemy na wszystkie pytania.

Życzymy bezpiecznych i radosnych wakacji!

Zespół EUROPE DIRECT Ostrów Wielkopolski