![15723850_10210262687297269_171284048_n-e1482926731679.jpg](https://irenakuczynska.pl/wp-content/uploads/2016/12/15723850_10210262687297269_171284048_n-e1482926731679.jpg)
W czasie świąt Bożego Narodzenia roku 2016 dotarłam do Nowolipska – wioski położonej na skraju Puszczy Pyzdrskiej. Szukałam domów z rudy darniowej.
Przy drodze do centrum wsi, w dzielnicy ,,Krępe” , stał reliktowy ,,dom z żelaza”. Takie domy stawiali osadnicy z Holandii, potem także z Niemiec, których już w XVIII wieku zaprosił do Polski król Stanisław August Poniatowski, aby zagospodarowywali i zasiedlali bagienne obszary nad Prosną i Wartą.
W roku 1827 Olędrzy zalożyli Holendry Nowolipskie i Holendry Józefowskie. Nowolipsk to wieś rozproszona. Jeśli, tak jak w Wierzchach (gm. Gizałki) zadaniem osadników była melioracja i osuszenie terenów zalewowych, zabudowania stawiane były na wzniesieniach, do których usypania wykorzystywano ziemię z wykopów pod kanały i stawy melioracyjne.
W pobliżu sadzono topole i wierzby, których zadaniem było „spijanie” nadmiaru wód i zatrzymanie lodów spływających rzeką podczas roztopów. To, co zarówno w Wierzchach, gdzie jak i w Nowolipsku, wzbudza do dziś największy podziw to rodzaj materiałów budowlanych, z których stawiali budynki mieszkalne i gospodarcze.
Na niespotykaną wcześniej skalę, stosowali w budownictwie darniową rudę żelaza, którą wydobywano spod darni traw w pobliżu zabudowań. Był to materiał tani i łatwo dostępny. I bardzo wytrzymały, o czym świadczą budynki, które dotrwały do naszych czasów.
Niestety, ta na ,,Krępem” w Nowolipsku się rozpada na naszych oczach. Więcej szczęścia miał budynek na drugim końcu Nowolipska. Odnowiony, pokryty nową strzechą, jest pamiątką po ludziach, którzy tu przybyli i pozostali. W centrum wioski, przy figurze, była oczywiście szopka. Naprzeciwko, na starym domu znajduje się mapa turystyczna, zachęcająca do zwiedzania okolic.
![15749766_10210262687257268_135614789_n](https://irenakuczynska.pl/wp-content/uploads/2016/12/15749766_10210262687257268_135614789_n.jpg)
![15727009_1347750368602493_5239189370991699612_n](https://irenakuczynska.pl/wp-content/uploads/2016/12/15727009_1347750368602493_5239189370991699612_n.jpg)
![15726205_1347750388602491_8296691437028927299_n](https://irenakuczynska.pl/wp-content/uploads/2016/12/15726205_1347750388602491_8296691437028927299_n.jpg)
![15697228_1347750398602490_4345244708903393592_n](https://irenakuczynska.pl/wp-content/uploads/2016/12/15697228_1347750398602490_4345244708903393592_n.jpg)
![Kraina zelaznych domów](https://irenakuczynska.pl/wp-content/uploads/2016/12/zajawka.jpg)