Wielkanoc – wspomnienia świętowania z Ostrorogiem w tle

Kartkę świąteczną, udostępnioną przez Magdę Prętką, znam. Też ją mam w swoim archiwum. Prawdopodobnie wykonała ją pani Janina Kurczewska - właścicielka zakładu fotograficznego w Ostrorogu w latach 50. i 60.

Pierwszą w moim życiu Wielkanoc znam z opowiadań mojej mamy Ireny. Miałam cztery dni, kiedy w pierwsze święto Wielkanocy, rodzice chrzestni zawieźli mnie powózką zaprzężoną w parę siwych koni do kościoła Wniebowzięcia Najświętszej Marii Panny w Ostrorogu, żeby mnie ochrzcić. Do chrztu „podawali mnie”  dziadkowie: Michał Leśny – tata mojego taty Michała i  Józefa Ratajczakowa – mama mojej mamy Ireny. Taki był zwyczaj.

Wielkanoc roku 1949 przypadła 17 kwietnia, była ciepła i słoneczna. Owinięta w becik, przykryta kołderką z przypiętym kwiatkiem, przespałam całą uroczystość. Trwała ona kilka  minut. Były to czasy sprzed Soboru Watykańskiego II. Chrztów podczas mszy świętej wtedy jeszcze nie praktykowano. I w kościele pojawiali się z niemowlakiem, tylko rodzice chrzestni. Chrzcił mnie proboszcz ks. dr Tomasz Malepszy.

Tę Wielkanoc na pewno przespałam.  Także toastów na swoją cześć  nie słyszałam.  A na pewno  był i to niejeden. Dla dziadków po kądzieli byłam pierwszą wnuczką. Dla dziadków po mieczu byłam pierwszą wnuczką mieszkającą tak blisko.  Z tego pięknego wielkanocnego poranka została  mi pamiątka chrztu św. podpisana przez babcię Józefkę.

68 lat temu z Mama Ireną

Potem przyszły kolejne Wielkanoce. Kojarzę je z święconką, Grobem Pańskim, kościołem i Zajączkiem. Przed świętami zwykle rodzice wybierali się do Poznania, skąd przywozili baranki i zajączki z cukru, pomarańcze, kolorowe jajeczka, których w sklepach w Ostrorogu raczej w latach 50. nie  było.

Pamiętam prasowanie wykrochmalonych białych serwetek do koszyczków, a było ich 5. Bo tyle dzieci miała moja Mama. Na początku, kiedy najmłodsze siostry jeszcze były za małe żeby koszyczek udźwignąć, ze swoim  koszyczkiem szła do święconki Ola – najmłodsza siostra Mamy – tylko 9 lat starsza ode mnie.

W pamięci utkwiły mi wyprawy do domu rodzinnego mojej babci przy ul. Poznańskiej (teraz tam mieszka kuzynka Mamy – Zosia Malinowska), gdzie w ogrodzie rósł wielki bukszpan. I stamtąd przynosiło się gałązki tego wielkanocnego krzewu.

W latach 50. i jeszcze 60. bukszpanowe krzewy były rzadkością. My mieliśmy szczęście, bo nie musieliśmy bukszpanu szukać u obcych, tylko u swoich. Nie było też w sklepie gotowych baranków z masła. Trzeba  było sobie takiego baranka zrobić. Foremkę też pożyczało się od tej samej cioci z ul. Poznańskiej.

W Wielkim Tygodniu było w domu zamieszanie. Przygotowania do świąt (gotowanie, sprzątanie, wypieki) trzeba  było pogodzić z uczestnictwem w nabożeństwach w Wielki Czwartek, Wielki Piątek i Wielką Sobotę. Tego się w moim domu przestrzegało z wielką konsekwencją.

Ale spróbować  wszystkich smakołyków  przygotowywanych na święta, można było dopiero w pierwsze święto, po rezurekcji podczas świątecznego śniadania. W latach 50. i 60. czyli przed Soborem Watykańskim II, jeszcze w Wielką Sobotę obowiązywał post. Poświęcone szyneczki i kiełbaski oraz babki  stały więc w koszyczkach do niedzieli i kusiły.

Wielkanocne śniadanie spożywano po rezurekcji, która odbywała się o godzinie 6.00 rano. Wracało się do domu około 8.00, bo po mszy rezurekcyjnej, odbywała się procesja, podczas której trzykrotnie obchodzono kościół. Kiedy miałam 5,6 lat – zaczęłam sypać kwiatki na procesji, a mama musiała mi je zorganizować, co nie było łatwe, zwłaszcza kiedy wiosna się opóźniała a pierwsza niedziela po pełni wiosennej przypadała w marcu.

Wracając do pierwszego święta i rezurekcji, my z Ostroroga nie mieliśmy źle, bo mieszkaliśmy niedaleko kościoła, więc do śniadania siadaliśmy koło 9.00.   Uczta zaczynała się  od jajek gotowanych na miękko, które Tata zręcznie przecinał nam nożem i potem łyżeczką wyjadało się zawartość. Jak trochę podrośliśmy, robiliśmy zawody, ile kto jajek zje. Przeważnie wygrywał brat.

Ale przez cały czas dzieciaki czekały na moment wyjścia z domu do ogrodu, gdzie znajdowały się gniazda Zająca. Było ich pięć.  W każdym rodzice ukryli słodycze i monetę. Ten zwyczaj kultywowałam w Pleszewie, kiedy już założyłam swoją rodzinę. Zawsze w pierwsze święto moje dzieci szukały Zajączka na działce, albo w parku, jeśli pogoda była gorsza.

Po Zajączku był zawsze spacer.  W Ostrorogu najchętniej trasa wiodła nad jezioro Mormin albo ulicą Pniewską do Wielonka do wujostwa Białasików. Piękna łąka, czasem już ze stokrotkami, strumyk i kochana  ciocia Marynia z drożdżowym plackiem cudownie wyrośniętym i upieczonym w chlebowym piecu. I wujek Kaziu – niezapomniany gawędziarz, który na wielu sprawach się znał i lubił opowiadać. A my go słuchaliśmy, albo biegaliśmy po łące.

Drugi dzień świąt to tradycyjna wyprawa  na cmentarz na groby pradziadków a potem już dziadka Michała – mojego chrzestnego. Z naszego domu przy ul. Wronieckiej na cmentarz było daleko. Ale się szło. Czasem najmłodsza siostra zostawała z babcią w domu.

Z Poniedziałku Wielkanocnego mam jeszcze inne wspomnienie. Zwykle przed południem  przychodził do nas Mirek z życzeniami i pachnącą wodą w butelce, którą nas polewał. Mówił : dyngus, dyngus po dyngusie, leży placek na obrusie, pani kraje, pan rozdaje, proszę o święcone jaje”. Zawsze dostawał od rodziców coś dobrego do zjedzenia i parę groszy.

A potem urosłam …  I Wielkanoc nadal była ważna…

W  roku 1972 brałam ślub w kościele w Ostrorogu. Wielkanoc wypadała 1 i 2 kwietnia. Pamiętam, że było bardzo ciepło. W kościele był ślub za ślubem, bo jeszcze wtedy ślubów na mszach św. się nie praktykowało. Wesele było w domu, do białego rana.

Wielkanoc roku 1977 też pamiętam. W Pleszewie  padał śnieg. Oktawia miała 15 miesięcy. Jechała ze święconką do kościółka św. Floriana saneczkami.

W 1988 roku w pierwsze święto Wielkiejnocy odeszła moja Babcia i Matka Chrzestna – Józefa Ratajczakowa. W tym roku mija 31 lat od jej śmierci.  Nie mogłam uczestniczyć w pogrzebie Babci, bo wtedy chorowałam. Ale w każdą Wielkanoc wspominam tę niezwykłą kobietę .

W latach 80.  święta wielkanocne mojej rodziny były powtórką z  mojego dzieciństwa. Do święconki przygotowywany duży koszyk i  trzy małe koszyczki trojga moich dzieci. A potem szukanie Zajączków w parku miejskim albo na działce przy ul. Prokopowskiej. Kiedy spędzaliśmy święta w Ostrorogu, scenariusz się powtarzał.

Wielkanoc roku  1990  spędziliśmy w Poznaniu, gdzie odbywała się uroczystość I Komunii Św. Joanny – mojej siostrzenicy. Sakrament dzieci przyjęły w Wielki Czwartek ale impreza rodzinna odbywała się w pierwsze święto.

11 lat później, od 5 miesięcy  byłam babcią Feliksa.  Ze święconką szliśmy do  nowego kościoła Matki Boskiej Częstochowskiej w Pleszewie. Było bardzo ciepło. Ale gdzieś maluszka zawiało. W nocy przyszła wysoka temperatura. W drugie święto odwiedził nas  lekarz. Po świętach Feliks trafił do szpitala w Pleszewie.

Potem były różne święta. Wspominam miło święconkę z rodziną Daniela w Kaliszu  – dwóch chłopaczków, dwa koszyczki, potem w Kaliszu  nawiedzanie Grobu Pańskiego w różnych kościołach.

Bywały też święta z rodziną Oktawii w Ostrorogu, gdzie Feliks, podobnie jak wcześniej jego Babcia a potem Mama,  szukał Zająca wg mapki narysowanej przez ciocię. Było też wspólne świętowanie z rodziną mojej młodszej siostry z Poznania.

W 2011  roku zjechały się w Pleszewie w Wielkanoc wszystkie dzieci z rodzinami.  Dla Alessandro – mojego włoskiego zięcia, wszystko było niezwykłe, począwszy od święconki poprzez dzielenie się jajkiem i smakowanie potraw, których Włoch do ust w zasadzie nie bierze.

W 2015 roku, w  Wielkanoc razem z mieszkańcami Ostroroga,  przeżywałam smutną wiadomość o śmierci  byłego proboszcza – ks. kanonika Kazimierza Wencla, którego znałam, podziwiałam i szanowałam.

W 2017 roku pojechałam na Wielkanoc do Włoch, do Marianny i jej włoskiej rodziny.  Nie było święconki, która jest tradycją polską, nie było nawiedzania Grobu Pańskiego, bo go po prostu we włoskich kościołach nie ma.

Ale był obiad z włoską rodziną a potem spacer z wnuczką, która w Wielkanoc miała 6 tygodni. Słońce, kwiaty i ośnieżone szczyty Alp oraz życzliwi i ciepli ludzie. Obraz takiej Wielkanocy przywiozłam do domu.

Jaka będzie  moja  Wielkanoc tym roku? Na pewno będzie to czas, który poświęcę osobom bliskim  mojemu sercu. Z jednymi spotkam się przy świątecznym stole, z innymi  w przestrzeni wirtualnej.  Takie jest życie.

Aktualizacja kwiecień 2019